Kremlini paralajmëron Serbinë kundër sanksioneve anti-ruse - por presioni i BE-së ndaj Beogradit tashmë ka një efekt

Përveç Turqisë dhe Bjellorusisë, Serbia është i vetmi vend në Evropë që nuk vendos sanksione ndaj Rusisë. Tetë muaj pas fillimit të luftës, Brukseli po humbë durimin me presidentin Vuçiq.

Në fillim të javës, zëvendësministri i Jashtëm i Rusisë paralajmëroi Serbinë që të mos bashkohet me regjimin e sanksioneve të BE-së. Kjo do të ishte vetëvrasje politike, tha Aleksandër Grushko gjatë një vizite në Beograd. Së fundi, situata e trishtuar në sektorin e energjisë në Perëndim dhe furnizimi me ushqime në mbarë botën tregon se sanksionet kishin për qëllim autorët e tyre.

 

Me këtë kërcënim, Moska po reagon ndaj shenjave se Beogradi po rishqyrton politikën e tij ndaj Rusisë. Kjo nuk është për shkak të ndryshimit të mendimit, por presionit nga Brukseli ndaj vendit kandidat për të ndjekur linjën e politikës së jashtme të BE-së.

 

Politika serbe e sharrës ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit, të cilën vendi e ka ndjekur që nga fundi i luftërave jugosllave, gradualisht mund të ngecë. Serbia u deklarua ushtarakisht neutrale në vitin 2007 dhe në mënyrë të përsëritur ka arritur, me njëfarë suksesi, të përfitojë si nga marrëdhëniet e saj me Bashkimin Evropian ashtu edhe nga ato me Rusinë dhe Kinën.

 

Liria gjeopolitike po ngushtohet

Vendet e BE-së janë partnerët dhe investitorët më të rëndësishëm tregtarë për Serbinë, ajo merr gaz natyror të lirë nga Rusia dhe Kina ndërton ura dhe hekurudha dhe angazhohet në miniera. Dhe ushtria merr armë për arsenalin e saj në rritje nga të tre "partnerët". Por tani konfrontimi i mprehtë midis Perëndimit dhe Rusisë po ngushton hapësirën e manovrës së Beogradit.

 

BE-ja kërkon një deklaratë të qartë se në cilën anë është Serbia në luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Si një kandidat për anëtarësim, Beogradi është i detyruar të përshtatë politikën e tij të jashtme me atë të BE-së. Megjithatë, raporti vjetor i sapo prezantuar nga Brukseli thotë të kundërtën: dallimet janë në rritje. Në Parlamentin e BE-së, zëra të rëndësishëm po bëjnë thirrje për ndërprerjen e negociatave të pranimit në BE nëse Beogradi nuk ndryshon kurs.

 

Serbia ka mbështetur të gjitha rezolutat e OKB-së që dënojnë sulmin e Rusisë si shkelje të integritetit territorial të Ukrainës, në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare. Ai gjithashtu përshkruan aneksimin e katër rajoneve të Ukrainës si shkelje të ligjit. Por qeveria në Beograd deri më tani nuk ka dashur të vendosë sanksione ndaj Moskës. Si rezultat, vendi është izoluar në Evropë dhe, si fqinji i tij Hungaria, shihet me dyshim në Bruksel dhe gjetkë si një kanton i pasigurt.

 

Duke qëndruar në "anën e djathtë".

Presioni në rritje i bën të dukshme dallimet brenda qeverisë. Ministrja e Minierave dhe Energjisë Zorana Mihajlovic, e cila konsiderohet si properëndimore, dënon agresionin rus pa nëse dhe por dhe thekson se bota po ndahet në blloqe pushteti.

 

Është e rëndësishme, thotë Mihajlovic, që Serbia tani të jetë në anën e djathtë, atë të BE-së. Nga ana tjetër, ministri i Brendshëm dhe nacionalisti i vijës së ashpër Aleksandar Vulin kundërshton kategorikisht anëtarësimin në BE. Bashkimi është një strukturë pa të ardhme që bën territore të varura nga vendet e lira. Serbia nuk duhet të tradhtojë aleatin e saj besnik, Rusinë.

 

Vulin me këtë po aludon për politikën e Kosovës, e cila është qendrore e rusofilisë në shoqërinë serbe. Rusia dhe Kina mbështesin pikëpamjen e Beogradit se pavarësia e Kosovës është rezultat i agresionit të NATO-s në shkelje të ligjit ndërkombëtar dhe përfaqëson një rrëmbim toke nga Serbia. Fushata brutale e represionit të Beogradit në Kosovë nuk figuron në këtë narrativë. Por ajo përshtatet në imazhin shoqëror të shpërbërjes së Jugosllavisë si një tragjedi e orkestruar nga perëndimi.

 

Megjithatë, ajo që mendojnë dhe thonë ministra si Mihajlovic apo Vulin nuk është vendimtare. Fjalën e fundit në këtë çështje e ka edhe presidenti Aleksandar Vuçiq. Dhe duket se po përgatit vendin për një ndryshim kursi. Në monologjet tepër të gjata që janë tipike për të, ai vajton për presionin nga Perëndimi. “Përderisa mund t'i rezistojmë presioneve, ne do ta bëjmë atë”, tha ai në televizion. Por askush nuk duhet të ketë asnjë iluzion. Perëndimi do ta përkëdhelë pas shpine kur të vendosë sanksione dhe menjëherë do të bëjë kërkesa të reja: t'i japë rrugë çështjes së Kosovës.

 

Presioni ndaj Serbisë është i dobishëm

Përmbysja e shpejtë në politikën e vizave serbe tregon se presioni perëndimor është efektiv në kontekstin e ri gjeopolitik. Në muajt e fundit, gjithnjë e më shumë emigrantë nga India, Tunizia dhe Burundi kanë shkuar në Austri dhe Gjermani nëpërmjet Beogradit. Ata përfitonin nga udhëtimi pa viza, falë të cilit mund të fluturonin lehtësisht për në Beograd.

 

Në disa zyra qeveritare në Bernë dhe Vjenë, zyrtarët tashmë mendonin se e shihnin dorën e gjatë të Moskës, e cila kontrabandonte emigrantë përmes satelitit serb si një "armë" në rrugën e tyre drejt Evropës për të provokuar një krizë refugjatësh. Por kjo doli të ishte një teori konspirative.

 

Arsyeja përse Beogradi jep udhëtim pa viza në disa vende të Jugut Global është politika e Kosovës dhe e kaluara jugosllave në Aleancën e Jo-Angazhimeve. Përjashtimi i vizave është shpesh shpërblimi për mosnjohjen e krahinës së shkëputur. Kërkesa për vizë për qytetarët e Burundit, për shembull, madje u hoq pasi vendi tërhoqi njohjen e Kosovës. Por e gjithë kjo tani po zhbëhet. Beogradi po kalon në një politikë të vizave të përputhshme me Shengen. Për këtë ka mjaftuar një ndërhyrje e Komisionit të BE-së.

 

Shembulli tregon në mënyrë mbresëlënëse se BE-ja ka shumë ndikim në Ballkan tani, në një fazë konfrontimi të ashpër gjeopolitik. Por ajo duhet të jetë e gatshme të bëjë kërkesa të qarta dhe të ofrojë shpërblime tërheqëse. Natyrisht, ajo ka gjithashtu këtë fuqi për të formësuar çështjen e sanksioneve dhe zgjidhjen e ardhshme të marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës.

 

Nëse Beogradit i bëhet e qartë se duhet të zgjedhë midis Moskës dhe Brukselit – dhe BE-ja ka më shumë për të ofruar sesa perspektiva të paqarta të pranimit – atëherë Vuçiç nuk do të hezitojë për asnjë moment. Brukseli është vetëm 300 kilometra më afër rezidencës së tij zyrtare sesa Moska. Por si pothuajse të gjithë serbët, ai e di se përparimi ekonomik dhe politik i vendit është në rrugën drejt perëndimit. (Neue Züriche Zeitung)