Sipas një studimi, ka vetëm disa karaktere të ndryshme.
Ka shumë
udhërrëfyes që i caktojnë çdo personi një lloj personaliteti bazuar në disa
karakteristika dhe ofrojnë këshilla udhëzuese bazuar në këtë. Në shkencë,
megjithatë, klasifikimi i tipareve njerëzore është një temë shumë e ndjeshme
për të cilën sigurisht që ka kërkime kontradiktore.
Pesë dimensione
të karakterit
Modeli pesë
faktorësh konsiderohen modeli standard në hulumtimin e personalitetit. Sipas
kësaj, ekzistojnë pesë dimensione themelore që mund të përdoren për të
përcaktuar karakterin e një personi:
Neuroticizmi (Ai përshkruan prirjen e një personi për të
treguar emocionet në një mënyrë jashtëzakonisht të kontrolluar në vend që
shpesh të lejojë që emocionet të shpërthejnë.)
Ekstravert (Njerëzit me rezultate të larta ekstraversioni
janë të shoqërueshëm, aktiv, llafazan, të orientuar nga njerëzit, të ngrohtë,
optimistë dhe të gëzuar. Ata janë gjithashtu pranues ndaj sugjerimeve dhe
emocioneve. Introvertët janë të rezervuar në ndërveprimet sociale, preferojnë
të jenë vetëm dhe të pavarur.)
Ҫiltër (Një "person i çiltër-hapur" zakonisht
kuptohet se do të thotë një personazh mendjehapur dhe kozmopolit. Megjithatë,
psikologët e përdorin këtë term për të përshkruar njerëzit që kanë një filtër
perceptues veçanërisht të depërtueshëm dhe përpunojnë një larmi më të madhe
informacioni.)
Këndshëm (Njerëzit e këndshëm janë të kuptueshëm, të
dhembshur, bujarë dhe të dobishëm. Altruizmi i tyre i bën ata të trajtojnë të
tjerët me durim, ndjeshmëri dhe dashamirësi. Ata janë bashkëpunues, të bindur
dhe paqedashës.)
Perfeksioni (Perfeksionizmi mund të jetë më shumë sesa thjesht
të bësh më të mirën, të jesh ambicioz ose të punosh me përpikëri dhe me zell. Perfeksionizmi
shpesh shoqërohet me frikë nga dështimi, vetë-dyshim dhe mungesë vetëvlerësimi
dhe për këtë arsye mund të çojë në sëmundje të tjera mendore.)
Shkencëtarët në
Shkollën e Inxhinierisë McCormick në SHBA anketuan 1.5 milionë njerëz për
modelet e tyre të sjelljes në një anketë online në internet. Të dhënat e
mbledhura nga secili pjesëmarrës mund t'u caktohen pesë karakteristika të
përshkruara në modelin e “Pesëshes së madhe”.
Cilat janë katër llojet e personalitetit?
Në bazë të këtyre
karakteristikave u formuan tipat e personalitetit dhe më pas iu caktuan
pjesëmarrësve. U shfaqën vetëm katër lloje të ndryshme që mbulojnë pothuajse të
gjithë njerëzit:
Tipi mesatar: relativisht neurotik dhe ekstravert, por jo
shumë i hapur
Tipi rezervuar: emocionalisht i qëndrueshëm, i sjellshëm dhe i
dashur, por në të njëjtën kohë veçanërisht jo i hapur dhe as neurotik
Tipi modelit: vështirë se neurotik, por me vlera të larta në
karakteristika të tjera
Tip i përqendruar te vetja: shumë ekstrovert, por nën mesataren i
hapur, i dashur dhe i përgjegjshëm
Prindërit e
acaruar mund të marrin frymë të lehtësuar. Ndërsa shumë të rinj, veçanërisht te
djemtë, mund t'i caktohen tipit të pashmangshëm egocentral, ky raport është
shumë më i ulët në grupmoshat e tjera. Gjatë jetës, neurotizmi bie disi, ndërsa
mirësia dhe ndjenja e detyrës bëhen më të spikatura.
SQARIME:
Egocentriciteti
Egocentrizmi i referohet cilësisë së karakterit njerëzor për
të parë veten si qendër të vëmendjes dhe, e cila zakonisht shoqërohet me
egocentrizëm të tepruar dhe tendencë për të matur vazhdimisht njerëzit dhe
gjërat e tjera kundër vetes dhe këndvështrimit të vet.
Neuroticizmi
Në psikologjinë e personalitetit, neurotizmi përshkruan të
gjithë spektrin nga paqëndrueshmëria emocionale në stabilitetin emocional.
Njerëzit neurotikë shpesh quhen njerëz, sjellja e të cilëve perceptohet si e
tepruar ose jo në përputhje me normën.
Comments