đđđ đđđ đđđđđđđđđđđ đđđ đđđđđ đ đđđđđđđđđđđ
Ăudi e madhe me emrat e shqiptarĂ«ve. NĂ« lashtĂ«si tĂ« çante emri Bato, aq sa mund tĂ« mendosh se ky emĂ«r ishte i pĂ«rhapur nĂ« dy tĂ« tretat e popullsisĂ« ilire. Nga mesjeta u pĂ«rqafua fort emri Konstantin. Ca mĂ« pas nĂ« modĂ« do tĂ« futeshin emrat Islam e Qeramudin.
GjatĂ« viteve tĂ« ndĂ«rtimit socialist tĂ« vendit u vendos njĂ« rregull i zbatueshĂ«m pĂ«r tĂ« gjithĂ« ku shtetasit e porsalindur shqiptarĂ« tĂ« pagĂ«zoheshin me emra shqip. U hartua dhe njĂ« listĂ« e iu la dezhurnit tĂ« maternitetit me qĂ«llim qĂ« çiftet e reja, ca fetarĂ«, ca ateistĂ« e ca paganĂ«, tĂ« hiqnin dorĂ« nga emrat e shenjtorĂ«ve e tĂ« orientoheshin me emrat shqip. Por shqiptarĂ«t, si gjithmonĂ« ia gjenin anĂ«n e t’ia shkisnin regjimit, qoftĂ« dhe me njĂ« element tĂ« tillĂ«. Fjala vjen, ata tĂ« mijtĂ« nuk ma vunĂ« emrin Ilir dhe as Bardhyl, por Leonard.
E për të thelluar argumentin, po vazhdoj si më poshtë:
Dikur, por dhe nĂ« ditĂ«t e sotme, arrin ta njohĂ«sh menjĂ«herĂ« njĂ« grek, vetĂ«m nga emri. Se vetĂ«m Niko vĂ«rtitet nĂ« ato treva. NjĂ« turk po e po. Natyrisht, nuk do bĂ«jmĂ« ADN-nĂ« pĂ«r t’i gjetur origjinĂ«n e vĂ«rtetĂ«. Por edhe njĂ« italian gjithashtu e dallon po nga emri ku dominion Serxho e Anxhela. NdĂ«rsa shqiptaret jo. S’ka burrĂ« qĂ« mund t’i dallojĂ« nga emri, veç nga prerja e jashtme ku nuk do shumĂ« mundim. Dhe kjo ndodh sepse kĂ«tu te ne ka nga tĂ« gjitha llojet e emrave. Emra grek, turk e italianĂ«, nga tĂ« gadishullit ballkanik, e ata qĂ« na erdhĂ«n nga stepat e Uraleve. SĂ« fundi pĂ«rqafuam dhe pjesĂ«n e Andeve.
Demek, turli emrash.
E meqenëse ka zëra që thonë se ne si popull jemi ca si kozmopolit, këtë punën e emrave nuk po e rendis tek gjërat e këqija të shqiptarëve.
MirĂ«po ajo qĂ« mĂ« shqetĂ«son kĂ«to kohĂ«, e mĂ« bĂ«n ta ngre si shqetĂ«sim, Ă«shtĂ« se vitet e fundit, jo vetĂ«m ua huazojmĂ« emrat amerikanĂ«ve dhe francezĂ«ve, por kemi filluar t’i shkruajmĂ« edhe si ata.
“Nuk e kam emrin Ana, por Anna. KĂ«shtu dua tĂ« mĂ« shkruhet”. Ishte koha kur kisha çelĂ«sat e njĂ« redaksie nĂ« dorĂ« e mĂ« duhet tĂ« vendosja dhe pĂ«r shkrimet qĂ« sillte mileti i pasionuar pĂ«r tĂ« shkruar gjithfarĂ« gjĂ«rash. “Po nĂ« gjendje civile si e ke? – e pyeta. “LĂ«re gjendjen civile se ata janĂ« prapa bote, do t’u bĂ«j dhe njĂ« kĂ«rkesĂ« qĂ« tĂ« ma ndryshojnĂ« se e kanĂ« bĂ«rĂ« dhe tĂ« tjera mĂ« parĂ« se unĂ«” – argumentoj artikullshkruesja. NĂ«se ndodh kjo, duhen marrĂ« masa ndaj nĂ«punĂ«ses sĂ« Gjendjes Civile, besoj unĂ«. A mund tĂ« shkelen nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« rregullat e drejtshkrimit? E pĂ«rcolla Anna-n, duke i thĂ«nĂ« tĂ« gjente njĂ« gazetĂ« tjetĂ«r ku tĂ« plotĂ«sonte trillet e saj.
“Me quajnĂ« Brajan…, e kam me “Y”,- mĂ« tha njĂ« djalĂ« dhe rrudhi buzĂ«t teksa po i shkruaja emrin. “E shkruaka ashtu siç e shqiptove” – ia ktheva. “E kuptoj, por unĂ« i kam me “y” jo me “aj”. U nxeha, por e mbajta veten: “Po kĂ«tu nuk jemi ne Mançester, mo shoku, as nĂ« Belfast. Si u shkruaka me “y” e u shqiptuaka me “aj”.
Ka dhe njĂ« rast tjetĂ«r kur njĂ«farĂ« Anila mĂ« tha qĂ« emri i saj shkruhej “Anyla”, por kĂ«tĂ« herĂ« i mĂ«suar me kĂ«tĂ« situatĂ«, nuk ia fĂ«rshĂ«lleva fare.
Dhe po e mbyll me rastin Christian, me të cilin e mbylla kapitullin pa e hapur.
Po e thelloj argumentin në dëm të vetes:
Ca kohĂ« mĂ« parĂ«, kur njĂ« botues mĂ« tha se do tĂ« bĂ«ja kĂ«rdinĂ« nĂ« shitjen e romanit tim tĂ« ri qĂ« kisha çuar pĂ«r botim, nĂ«se nĂ« kopertinĂ« do tĂ« mbaja mbiemrin “Veiss”. Nuk pranova.
“E njoh mirĂ« tregun, – kĂ«rkoi tĂ« mĂ« mbushte mendjen botuesi. – VeprĂ«n e ke tĂ« mirĂ«. Por e keqja Ă«shtĂ« se shqiptarĂ«t nuk kanĂ« besim tĂ« autorĂ«t shqiptar”. “Si i bĂ«het? – e pyeta jo pa shqetĂ«sim”. “Po ja, atĂ« qĂ« thashĂ«, tĂ« ndryshojmĂ« pak emrin”. “Po ç’tĂ« keqe ka emri im?”. Jo ore jo, emrin e ke tullĂ« ti. Leonard. Si Leonardo Da Vinçi. Po mbiemri… Ndaj tĂ« them, ta ndryshojmĂ« pak. Fare pak. Ă’i ka gjetur kĂ«ngĂ«taret qĂ« kanĂ« emra skene”. MirĂ«po unĂ« i kisha shkruar ca libra me firmĂ«n “Leonard Veizi”, pa pĂ«rmendur disa mijĂ«ra shkrime nĂ« gazeta. “E çfarĂ« sjell kjo?”, e pyeta sĂ«rish. “Do dukesh si gjerman, – mĂ« tha ai. – Sa ta marrin vesh qĂ« je shqiptar, ikĂ«n 10 mijĂ« kopje. PĂ«rndryshe nja 300 kopje do shesĂ«sh, e shumta 500”. Nuk pranova. Doli siç tha ai.
Nuk jam penduar ende pĂ«r kĂ«tĂ« veprim “monstruoz” timin. Do kisha shitur 10 mijĂ« kopje pĂ«r dy “ss” Nuk pranova ta deformoja fare pak mbiemrin qĂ« mĂ« ka lĂ«nĂ« babai, dhe babait ia ka lĂ«nĂ« i ati, d.m.th gjyshi im. NĂ« botĂ« plot shkrimtarĂ« kanĂ« shkruar me pseudonime. NĂ« ShqipĂ«ri gjithashtu: Kuteli, Poradeci, Sazan Goliku e sĂ« fundmi Tom Kuka. Po unĂ«… Kaq e vĂ«shtirĂ« ishte tĂ« bĂ«hesha “Leonard Veiss”. Nuk ishte as pseudonim, vetĂ«m njĂ« deformim i vockĂ«l, gati i papĂ«rfillshĂ«m. Por unĂ« qĂ«ndrova stoik, pas mbiemrit otoman qĂ« nuk dihet se nĂ« çfarĂ« sanxhaku tĂ« AzisĂ« sĂ« VogĂ«l e ka prejardhjen e u rrafshua nĂ« gjysmĂ«n e Jugut tĂ« ShqipĂ«risĂ«, por dhe pas drejtshkrimit tĂ« shqipes, qĂ« nuk lejon pĂ«rdorimin e dy shkronjave tĂ« njĂ«jta, pĂ«rveç rasteve tĂ« veçanta.
E bëra këtë shkrim jo sepse më ka shkuar mendja ta ndryshoj mbiemrin, pasi tanimë ata që më njohin, më njohin kështu. Tek e fundit përderisa jam shqiptar, pse duhet të ngjasoj me një gjerman, qoftë dhe për fasadë.
Dhe në fund të asaj që doja të shtroja:
TĂ« çuditshĂ«m fort ne shqiptarĂ«t. NĂ« kohĂ«n kur u TV “Tirana” transmetoi njĂ« serial brazilian me titullin “Skllavia Izaura” nĂ« maternitetet gĂ«lonin, aq sa me kĂ«tĂ« emĂ«r quanim dhe ca furgona tĂ« vegjĂ«l policie, prodhim italian, qĂ« me tĂ« shtyme nxinin dy vetĂ« e gjysmĂ« brenda. Ca kohĂ« me parĂ« ishim nĂ« ndikimin e DorĂ«s dhe AnjezĂ«s sĂ« Dikensit pasi u transmetua telefilmi “David Koperfild”. Pas viteve ‘90 u futĂ«m nĂ« periudhĂ«n e art tĂ« PamelĂ«s. NdĂ«rsa tani po pĂ«rjetojmĂ« epokĂ«n e Alehandros. Dhe sĂ« fundi me dy “nn” a me dy “ss” shyqyr qĂ« e kemi nga njĂ« emĂ«r. Se sa e vĂ«shtirĂ« do ishte marrĂ«dhĂ«nia njerĂ«zore pa tĂ«. (Nga Leonard Veizi, botuar nĂ« GazetĂ«n “Dita”, Dhjetor 2018)
Comments