Afrika është e
lidhur gjithashtu me kontinenti Euroaziatik. Kontinentet ndahen nga Kanali i
Suezit, megjithëse kanali artificial nuk e ndan tokën gjeologjike.
Prandaj, nuk ka kufi natyror midis Afrikës dhe Azisë. Sidoqoftë, ura tokësore
për në Gadishullin Sinai është shumë e ngushtë, kështu që nuk është e
paarsyeshme të shihet Afrika si një kontinent më vete. Është ndryshe me Evropën
dhe Azinë ngase kjo është një masë e madhe tokësore. Atëherë pse flasim për dy
kontinente?
Dallimi filloi
rreth 2500 vjet më parë dhe shkon prapa në botëkuptimin e grekëve të lashtë.
Dhe jo vetëm për botëkuptimin e tyre, dhe mbi të gjitha për imazhin që kishin
për veten. Grekët e shihnin veten si punëtorët, të drejtët dhe mbi të gjitha:
demokratë. Kishte një shtet kushtetues dhe strukturat demokratike.
Por më pas një
ngjarje e rëndësishme tronditi shoqërinë greke: Luftërat Persiane në fillim të
shekullit të 5-të para Krishtit. Megjithëse grekët ishin dukshëm më të dobët
për sa i përket fuqisë luftarake, ata megjithatë arritën të mposhtin Persianët
- në betejat kryesore të Maratonës dhe Salamis.
Për historianët
grekë, kjo ishte një fitore e grekëve kundër barbarëve. Duke qenë se persët
erdhën nga lindja nëpërmjet Anadollit, kjo ishte arsyeja që grekët të vendosnin
një kufi themelor në Egje, pra midis Greqisë dhe Anadollit, dhe të konsideronin
gjithçka përtej Egjeut si pjesë botes barbare.
"Azia" ndoshta vjen nga fjala asiriane
për "Lindje".
Është e paqartë
saktësisht se nga vjen emri Azi, por ndoshta vjen nga fjala asiriane për
lindje, drejtimi i lindjes së diellit, në thelb ekuivalenti i fjalës Orient.
Evropa/Azia, Perëndimi dhe Orienti – të gjitha i kanë rrënjët në këtë kohë.
Historiani antik
Herodoti ndërtoi një botëkuptim me tre kontinente: Evropën, Azinë dhe atë që ai
e quajti Libi, por që tani quhet Afrikë.
Nga këndvështrimi
i gjeografëve grekë, kufiri midis Evropës dhe Azisë ishte i lehtë për t'u
përcaktuar: ai kalonte përgjatë Bosforit, d.m.th. përgjatë lidhjes mes Mesdheut
dhe Detit të Zi, përmes Detit të Zi dhe së fundi nga skaji lindor i Deti i Zi
përmes Kaukazit deri në Detin Kaspik. Grekët u mjaftuan me këtë.
Herodoti ishte
gjithashtu i bindur se Evropa ishte më e madhja nga të tre kontinentet, ndonëse
sigurisht që e kishte krejtësisht gabim.
Përkufizimi i
sotëm: Uralet përbëjnë kufirin midis Evropës dhe Azisë
Gjeografët grekë
e dinin tashmë se në veri të Detit të Zi, pra në Rusinë e sotme, Evropa rrjedh
pa probleme në Azi, por kjo nuk i shqetësoi ata. Zona ishte aq larg sa ata nuk
e shikonin në detaje.
Sipas
përkufizimit të sotëm, Uralet konsiderohen si kufiri rus midis Evropës dhe
Azisë. Por ky përkufizim është shumë më i vonë. Uralet ishin thjesht
kufiri lindor i Perandorisë Ruse në shekullin e 18-të.
Kufiri midis
Evropës dhe Azisë u përcaktua
gradualisht. Pas Luftërave Persiane 2500 vjet më parë, ajo u tërhoq në
Bosfor, dhe më pas në Detin e Zi dhe
Kaspik. Uralet, nga ana tjetër, u bënë kufiri i brendshëm kontinental vetëm 200
vjet më parë.
Elbrus apo Mont
Blanc: mali më i lartë i Evropës në Kaukaz dhe jo në Alpe?
Në Kaukaz, ende
nuk ka një kufi të qartë midis Evropës dhe Azisë, për të cilin të gjithë mund
të bien dakord. Pasoja: Nuk është e qartë se ku është mali më i lartë në
Evropë. Mont Blanc në Alpe është 4809 m i lartë. Megjithatë, Elbrusi në Kaukaz
është 5642 m meqenëse nuk ka marrëveshje nëse Elbrus është në Evropë apo Azi,
çështja se ku është mali më i lartë në Evropë nuk është sqaruar.
2500 vjet më
parë, Herodoti t dyshonte nëse këta kufij të tërhequr në mënyrë arbitrare midis
Evropës dhe Azisë kishin vërtet kuptim. Për të, ato ishin thjesht përkufizime
që nuk duheshin interpretuar në mënyrë të tepërt.
Comments